Jak przejąć kontrolę nad AZS?
Swędzenie
- To jeden z najbardziej nieprzyjemnych objawów AZS.
- Może mieć różne nasilenie.
- Z powodu swędzenia pacjent odczuwa potrzebę drapania się w ciągu dnia, ale często także w nocy, co prowadzi do zaburzeń snu.
- Pacjent wpada w błędne koło „swędzenie – drapanie – zapalenie”, które prowadzi do bólu.
Ból
- Jest spowodowany intensywnym pękaniem i zwilżaniem skóry. Drapanie może go nasilać.
- Na zadrapanej skórze rozwija się bolesny stan zapalny, skóra staje się wilgotna i krwawi.
- Skóra jest popękana, a w przewlekłym stadium choroby pojawiają się na niej suche zgrubienia.
- Zmiany te są szczególnie intensywne na wrażliwych częściach ciała lub na obszarach z uporczywymi złogami egzemy.
Zaburzenia snu
- Są spowodowane intensywnym swędzeniem.
- Pacjenci cierpią z powodu słabej koncentracji, zmęczenia, zmniejszonej wydajności w pracy i są sfrustrowani w wyniku zaburzeń snu.
AZS z punktu widzenia dermatologa
Jak atopowe zapalenie skóry wpływa na jakość życia?
W życiu pacjenta „atopowego” ważne są dwa pojęcia.
- Zaostrzenie to okres z występowaniem objawów choroby. Okresowość zaostrzenia i jego intensywność mogą się różnić w zależności od osoby. Zaostrzenie może występować raz w roku przez klika dni, co drugi miesiąc lub być długoterminowe. Nasilenie objawów może być również różne u różnych osób..
U niektórych jest to bardziej suchych złogów skóry w typowych miejscach, u innych zajęta jest prawie cała powierzchnia skóry, w tym bardzo wrażliwe miejsca. - Remisja jest okresem bez objawów choroby. Na to, jak te okresy się zmieniają lub czy zaostrzenie jest długotrwałe, mogą mieć wpływ styl życia, ekspozycja na alergeny oraz stres.
W okresie zaostrzenia choroby osoby cierpiące na AZS codziennie borykają się z problemami niewyobrażalnymi dla człowieka zdrowego. Skóra atopowa jest wrażliwa, często popękana i silnie swędząca. Swędzenie sprawia, że pacjent ma ciągłą potrzebę drapania się. To jeszcze bardziej podrażnia skórę i może powodować bolesne stany zapalne, które są bardzo trudne do wyleczenia, właśnie z powodu drapania. Znalezienie wyjścia z tego błędnego koła nie jest łatwe, ale obecnie dostępna jest nowa, skuteczna terapia, za pomocą której można niemal całkowicie stłumić objawy choroby.
Ze względu na objawy widoczne na skórze pacjenci często doświadczają również poczucia stygmatyzacji w społeczeństwie. Izolują się społecznie, nie udzielają towarzysko, ich relacje z płcią przeciwną mogą być zaburzone, widoczne symptomy mogą nawet ograniczać ich w poszukiwaniu nowej pracy. Podobnego uczucia frustracji doświadczają nie tylko dorośli, ale również dzieci.
Zaburzenia snu spowodowane swędzeniem i bólem sprawiają, że osoby cierpiące na AZS tracą wydajność, koncentrację i uwagę w ciągu dnia, co może prowadzić do uczucia niepokoju i rozwoju depresji. U dzieci zaburzenia snu prowadzą do pogorszenia koncentracji w szkole.
Stopień, w jakim objawy AZS pogarszają jakość życia, zależy od ciężkości choroby. Proste narzędzie pomoże Ci ocenić ich nasilenie.
Choroby współistniejące
Wraz z AZS mogą również wystąpić tak zwane choroby towarzyszące (lub współistniejące).
Alergiczne choroby współistniejące lub marsz atopowy
Atopowe zapalenie skóry rozpoczyna się u większości pacjentów już we wczesnym dzieciństwie. U około jednej trzeciej chorych pojawia się dopiero w wieku dorosłym. U wielu pacjentów, którzy chorowali na egzemę w dzieciństwie, rozwijają się w przyszłości choroby współistniejące, takie jak alergie pokarmowe, alergiczny nieżyt nosa, a później astma.
Ten proces, od pierwszych objawów egzemy do astmy, fachowo nazywany jest „marszem atopowym”.
Alergie pokarmowe najczęściej pojawiają się u dzieci z AZS między 1. a 2. rokiem życia – dzieje się tak aż w 16–37% przypadków. Alergiczny nieżyt nosa rozpoczyna się zwykle w wieku 3 lat, średnio u 35% pacjentów. Mniej niż jedna trzecia dzieci choruje na astmę w wieku około 7 lat.
Choroby związane z alergią
Choroby skóry należą do najczęstszych schorzeń współistniejących pochodzenia niealergicznego. Na skutek zaburzenia funkcji barierowej skóry u osób z atopią dochodzi do jej zwiększonej podatności na kolonizację przez szczepy bakterii Staphylococcus aureus. Wykazano, że ponad 90% pacjentów z wypryskiem atopowym ma powierzchnię skóry skolonizowaną przez te bakterie. Osoby z atopią są również narażone na wystąpienie plam pigmentacyjnych, z powodu utraty komórek tworzących powierzchnię skóry.
Atopowe zapalenie skóry może również zwiększać ryzyko chorób układu oddechowego (pacjenci cierpią na dusznicę bolesną lub świszczący oddech) lub układu krążenia, takich jak choroba niedokrwienna serca, dusznica bolesna, zawał serca czy udar. Pacjenci z AZS mogą cierpieć na współistniejące choroby oczu, głównie choroby rogówki, zaćmę, jaskrę lub zakaźne zapalenie spojówek. Są również bardziej narażeni na rozwój cukrzycy, otyłości lub nadciśnienia.
Schorzenia autoimmunologiczne, które mogą wystąpić u pacjentów z atopią, obejmują choroby tarczycy lub autoimmunologiczne choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego–Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Nasilenie wyprysku atopowego
O ciężkości AZS decydują nie tylko rozległość i nasilenie objawów, ale także ich przebieg, powikłania i wpływ na jakość życia. Bardzo liczne zaostrzenia choroby lub długotrwały przebieg bez remisji mają ogromny wpływ na zdolność do pracy, samodzielność, jakość snu, psychikę i wydajność.
Co pomaga osobom z AZS w życiu codziennym?
Podczas zaostrzeń choroba może istotnie utrudniać normalne czynności. Dlatego dobrze jest starać się zapobiegać nawrotom, czyli unikać czynników wyzwalających i eliminować możliwość podrażnienia skóry.
Skórę atopową należy regularnie smarować odpowiednimi kremami lub maściami, tzw. emolientami. Nie ma uniwersalnej recepty, jaką maść lub krem stosować, każdemu może odpowiadać coś innego.
Trzeba też wziąć pod uwagę aktualny stan skóry, która czasem może być sucha, czasem pęcherzowa i sącząca.
Idealnie jest mieć zawsze przy sobie maść, np. cynkową.
Nawet zwykła kąpiel pod prysznicem może sprawiać dyskomfort osobom z atopią. Dlatego pomocne bywa rzadsze korzystanie z natrysków, najlepiej z chłodniejszą temperaturą wody (ciepła kąpiel może powodować ból w pęknięciach skóry).
Jeśli chodzi o higienę osobistą, warto przemyśleć dobór odpowiednich preparatów. Zalecane są żele pod prysznic i szampony przeznaczone dla skóry atopowej. Jednak nawet tych nie należy nakładać bezpośrednio na zmienioną chorobowo skórę.
Alergie pokarmowe są częstą przyczyną AZS u dzieci i dorosłych. Warto się nad tym zastanowić i w miarę możliwości najlepiej całkowicie wyeliminować alergeny z diety.
AZS jest chorobą, na którą wpływ ma tryb życia. Zbilansowana dieta, z dużą ilością płynów powinna być oczywistością. Spożywanie słodyczy i alkoholu może mieć niekorzystny wpływ na egzemę.
Zdrowy tryb życia warto też wspierać ćwiczeniami.
Inne alergeny, które mogą pogorszyć egzemę, to roztocza, kurz lub pyłki. Dlatego konieczna jest regularna i częsta zmiana pościeli i piżam, bo w nich osadzają się roztocza i różne cząsteczki alergenne.
Negatywny wpływ na egzemę mogą mieć również grzyby, dlatego ważne jest, aby sprawdzić, czy występują one w okolicy, w której mieszkasz.
Starannie dobieraj też ubrania pod względem materiałów, z których są wykonane (idealna jest 100-procentowa bawełna), i nie używaj płynu do płukania tkanin.
Najczęstsze mity na temat AZS
Nie jest to prawdą, chociaż objawy choroby widoczne są głównie na skórze. AZS to choroba ogólnoustrojowa, obejmująca cały organizm. Często przebiega z chorobami współistniejącymi. Pacjenci z ciężką postacią AZS cierpią na choroby neurologiczne, stany lękowe czy depresję. Do poważnych schorzeń współistniejących należą np. alergie, astma, choroby serca i naczyń krwionośnych, choroby autoimmunologiczne i choroby oczu.
AZS jest chorobą przewlekłą, która nie ustępuje samoistnie. U niemowląt lub bardzo małych dzieci zdarza się, że może zniknąć na jakiś czas, ale tendencja do nawrotów pozostaje. Jeśli choroba pojawia się we wczesnym dzieciństwie, ryzyko wystąpienia objawów na całe życie jest większe.
To nieprawda. U prawie 50% dzieci choroba przechodzi w fazę bezobjawową, ale istnieje prawdopodobieństwo reaktywacji w przyszłości. Statystyki potwierdzają, że tylko co czwarty dorosły pacjent miał pierwsze objawy choroby w wieku dorosłym. Pozostali to pacjenci, u których choroba rozpoczęła się w dzieciństwie, ale później wystąpiła długa faza bezobjawowa.
To twierdzenie jest mitem. AZS nie jest spowodowane przez jeden konkretny alergen – pokarmowy lub inny. Dokładna przyczyna choroby jest nadal nieznana, ale uważa się, że w jej rozwoju bierze udział kilka czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych.
„Czy ja się od ciebie zarażę?” – to pytanie każdy „atopowy” słyszał wiele razy. Egzema atopowa nie jest zaraźliwa. Nie może być przenoszona przez dotyk, ślinę, krew lub w inny sposób. Nie jest wywoływana przez wirusy ani bakterie, ale jest chorobą autoimmunologiczną, co oznacza, mówiąc prościej, że układ odpornościowy danej osoby zwraca się przeciwko sobie.
Egzema atopowa jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, której nie można całkowicie wyleczyć. Obecnie leczy się ją skutecznie za pomocą nowoczesnych terapii, a jej objawy ogranicza do minimum, aby nie wpływały na jakość życia.
AZS jako takie nie może być dziedziczone. Dzieci, których jedno z rodziców lub oboje są „atopikami”, dziedziczą predyspozycje do rozwoju choroby. Ta jednak nie musi wystąpić u dziecka..
Pacjent już od urodzenia ma predyspozycje do wyprysku atopowego. Zatem sam stres nie powoduje egzemy, może być jednak istotnym wyzwalaczem lub czynnikiem pogarszającym objawy choroby.
W żadnym wypadku nie jest to wysypka. Istotą choroby jest ogólnoustrojowy stan zapalny, który w widoczny sposób objawia się na skórze i ma istotny negatywny wpływ na życie.
AZS może mieć istotny negatywny wpływ na jakość życia pacjentów. Obecnie jednak możliwe jest już opanowanie objawów choroby za pomocą odpowiedniego leczenia i osiągnięcie remisji, czyli stanu bez objawów choroby.
PL-ABBV-230061